Bilesikgiller familyasindandir. Anayurdu bilinmemekte, pek çok yerde ve ülkemizde süs bitkisi olarak sikça yetistirilmektedir. 30-50 cm. kadar boylanabilen bir yillik dayanikli bitkidir, ince tüylerle kapli yesil renkli, etli ve sulu gövdesi, köseli ve dallara ayrilan yapidadir. Gene yesil renkli ve hafif tüylü yapraklari bitkinin tabaninda kürek, daha yukari kesimlerinde mizrak biçimli olur. Bitkinin mart ayindan baslayip sonbaharin sonlarina degin açan sari ya da turuncu renkli çiçeklerinde taçyapraklari, merkezden çevreye dogru düzgün yivler seklinde siralanirlar.
Olgunlasan çiçekleri 5-6 mm. uzunlukta, bej renkli ve virgül biçimli tohumlar verir. Günesli yerleri; kum ve kil karisimi gevsek topraklari seven aynisafa çiçegi, öbür toprak türlerine de dayanir. Bitki tohumlariyla çogaltilir. Aynisafa çiçegi saponin, karoten, aci esans, uçucu yag, sterol, flavonit ve yapiskan bitki sivisini içerir. Sari ya da turuncu renkli taçyapraklarinin yiyecekleri boyama özelliginden yararlanilmak üzere, bunlar bazi yerlerde çesitli yemek, kek, tatli ve ekmeklere safran tadi bitkiler.gen.tr içermeden safran rengi vermesi için katilir; yapraklari ise, salatalarin ve güveçte pisen yemeklerin üzerine serpilir.
Tibbi Etkileri ve Kullanimi
Bitkinin tibbi etkileri ve bunlardan yararlanma yöntemleri söyle siralanabilir:
• Bedeni güçlendirici toniktir.
• Midevidir; sindirim islemini kolaylastirir.
• Gastrit ve onikiparmak bagirsagi ülserlerinin tedavisinde yararli olur.
• Kadinlarda aybasini düzenler. Aybasi agrilarini hafifletir.
• Safra söktürücüdür. Safra sorunlarinin iyilestirilmesinde etkisini gösterir.
Bu etkilerinden yararlanmak için, aynisafa çiçeginin taçyapraklariyla yapraklari, yaz basindan sonbaharin baslarina kadar toplanir ve büyük özen gösterilerek, taçyapraklarinin rengi bozulmayacak sekilde, gölge ve havadar yerlerde kurutulur. Bu kurumus taçyapragi-yaprak karisimindan 1-2 tatli kasigi alinip l bardak kaynar suda 10-15 dakika süreyle demlendirilir. Böylece elde edilen infüzyondan günde üç kez birer bardak içilir.
• Ayrica, aynisafa çiçegi antiseptiktir.
• Doku ve damar büzücü etkisi vardir.
• Yara iyilestiricidir. Deride enfeksiyon ya da darbeyle meydana gelen yara, bere ve eziklerin iyilestirilmesinde etkili olur. Küçük yaniklar ve sicak suyla haslanma durumlarinda ilkyardim araci olarak islev yapar.
• Akne tedavisinde ortaya çikan yangiyi azaltmak ve yerel iyilesmeye yardimci olmak üzere kullanilir.
• Ayak parmaklari arasinda olusan mantarlari (madura ayagi) iyilestirmekte kullanilir.
Bu etkileri saglamak üzere, aynisafa çiçeginin taze taçyapraklari ile yapraklari alinir. Bunlar ezilerek yara lapasi yapilir ve sikâyetli yerlere distan uygulanir.
