Fidanlık alanının düzenlenmesinden maksat; fidanlığın parselasyonunun yapılması,
toprak tesviyesi, drenaj, toprağın işlenmesi ve ıslahı ile fidan üretim planlarının yapılmasıdır.
Parselasyon:
Fidanlık alanının parsellere bölünmesinde; makineli çalışmaya uygun olması, bitkiye
yararlı olacak şekilde ışık ve güneşin dağılışı, ekim yastıkları ve repikaj sıralarının kuzeyden
güneye uzanacak şekilde olmasına dikkat edilmelidir. Fidanlık alanı eşit şekilde bölünmeye
uygun ise, her parsel 1 hektar(100 m x100 m) olacak şekilde oluşturulur.
Yollar:
Fidanlığın parsel ve çevre yolları, mevcut makine, ekipman ve araçların her zaman
girebileceği genişlikte olmalıdır. Genellikle 3.5-4.0 metre genişliğinde yollar yeterli
olmaktadır. Ancak tesislerin yolları daha geniş(6.0m) bırakılmalıdır. Arazi kaybını önlemek
için gerektiğinden daha geniş yol yapılmamalıdır.
Fidanlık yolları; fidanlık sahasının ortalama %25’i olarak düşünülmelidir.
Tesviye:
Fidanlıkta rahat bir makineli çalışma yapabilmek, sulamada kolaylık ve yeknesaklık
sağlamak, yüzeysel su birikintilerine meydan vermemek için fidanlık sahası tesviye
edilmelidir. Tesviye yapılırken tabii akış meyli yönünde ve %1-2 meyilde olmalıdır. Repikaj
parsellerinde bu meyil %5’i geçmemelidir.
Drenaj:
Drenaj yüzey sularının fidanlık alanından uzaklaştırılması ve yüksek taban suyunun
bitki gelişmesine engel olmayacak bir biçimde kontrol altına alınmasıdır.
Bitkilerin çoğu, toprak yüzeyindeki su göllenmelerine ve kök çevresindeki serbest
suya belirli bir süre dayanabilirler. Durgun suyun içinde yeterli oksijenin bulunmaması
sonucunda bitki ölür. Bu nedenle drenaj problemi olan yerlerde fidanlık kuruluşu tavsiye
edilmemesine rağmen mecbur kalındığı takdirde topraktaki fazla suyun uzaklaştırılması için
drenaj zorunlu hale gelir.
Drenajın Faydaları:
1- Toprak erken tava gelir. Vejetasyon dönemi uzar
2- Toprak işleme giderleri azalır.
3- Su baskınlarından doğacak zararları önler.
4- Toprağın fiziksel yapısını düzeltir, geçirgenliğini artırır.
5- Erozyona dayanıklı granüler toprak yapısının oluşmasını sağlar.
6- Buharlaşmayı azaltır, kuruma ve çatlamaları önler.
3
7- Toprağın havalanması sağlanır, ilkbaharda erken ısınır ve sonbaharda ılık kalır.
Erken ve geç donların zararlarını önler.
8- Mikroorganizma faaliyetleri artar.
9- Tuzluluğun ve alkaliliğin kontrol altında tutulmasını sağlar.
Toprak İşlemesi:
Toprak; tohumun çimlenmesini temin eden bir yatak, bitkinin beslenmesi için lüzumlu
su, besin maddeleri, oksijen ve faydalı bakterileri bünyesinde toplayan bir varlıktır. Bu
nedenle, toprağın işlenmesi ve verimliliği fidanlık çalışmalarında önemli bir yer işgal eder. İyi
işlenmiş toprak, fidan zayiatını azaltır, verimi arttırır ve fidan kalitesini yükseltir.
Fidanlık çalışmalarında, özellikle toprak işlenmesinde, 4×4 lastik tekerlekli
traktörlerden yararlanılmalıdır. Bu tip traktörlerde dört tekerde birlikte çalışacağından patinaj
durumu olmayacak ve dolayısıyla toprakta istenmeyen sıkışmış tabaka oluşmayacaktır.
Fidanlıklarımızda son yıllarda makineli çalışmalar yaygınlaşmış bulunmaktadır.
Makine ile yapılan yastık yapma, repikaj, fidan sökümü, kök kesme işlerinin istenilen şekilde
olabilmesi, alet ve ekipmanların, rahat, arıza yapmadan çalışabilmesi için de toprağın derin
olarak işlenmesi zorunluluğu vardır. Ayrıca yetiştirilen fidanların kök-gövde oranının uygun
şekilde oluşturulması, toprağın derin ve çok iyi hazırlanmasına bağlıdır. Ancak, derin işleme
fazla gevşek kum topraklarında önemli olmayabilir. Her ne sebeple olursa olsun derin toprak
işlemesi, fidanlık çalışmalarında fidan kalitesini yükseltir, maliyeti düşürür.
Fidanlık toprağının, organik maddenin az verildiği zamanlarda derin sürümlerle alt üst
edilmesi mahzurludur. Bunun yerine 15-20 cm’lik üst toprak, alt üst edilerek işlenir. 25-30 cm
derinlikteki kısımların yırtılarak alttan gevşetilmesi sağlanırsa toprak işlemesinden dolayı
oluşacak hatalar önlenmiş olur. Devirme suretiyle çalışan pulluklarla sürekli aynı derinlikte
toprak işlemesi yapılırsa, pulluk tabanı olarak adlandırılan sıkışmış sert bir zemin meydana
gelir. Bu durum, makine ile sökümde büyük güçlükler ve aksaklıklar yarattığı gibi sürümün
daha derinleştirilmesini ve bu tabakanın yırtılmasını güçleştirir.
Fidanlık toprağında kil miktarı fazla ise ve derin kısımda da kum oranı fazla olan bir
tabaka bulunursa, işlenmenin derin ve devirme suretiyle yapılması uygun olur. Böylece daha
hafif olan kumlu toprak yüzeye çıkartılarak toprağın fiziksel olarak iyileştirilmesi sağlanmış
olur.
Ağır bünyeli topraklarda, topraktaki mikro floranın bilhassa ibrelilerin
yetiştirilmesinde önemi ve bunun devamlılığı için de organik madde ve miktarının rolü büyük
olduğundan toprağın istiflenmesinin bozulmamasını zorunlu kılmaktadır. Bu nedenle fidanlık
topraklarının derin olarak ve derindeki sıkı oturmuş tabakaları yırtan, ancak toprağı alt üst
etmeden işleyen aletlerle işlenmesinde büyük faydalar vardır. Böylece derin işleme suretiyle
kök gelişmesi kolaylaştırılmış ve teşvik edilmiş olduğu gibi toprağın havalanma ve drenaj
imkanları da artırılmış olur. Alt tabaka, derin olarak toprağı yırtan ve gevşeten
ekipmanlar(Dipkazan, graham pulluğu) ile işlenir, fakat alt üst edilmez.
Bu şekilde yapılan toprak işlemesi ile aynı zamanda toprağın 60-70 cm. derinliğinde
yırtılması neticesinde drenaj imkanları da sağlanmış olur. Böylece fazla sulamadan veya
sağanak yağıştan doğacak mahzurlar ortadan kaldırılır.
4
Toprak işlemesinde; toprak işleme zamanının, tavının ve toprak işlemede kullanılacak
aletlerin büyük önemi vardır.
Toprak işleme aletleri şu şekilde gruplandırılabilir.
1- Toprağı devirerek işleyen aletler; Soklu pulluklar(Bir, iki ve üç soklu v.s.), döner
kulaklı pulluklar (Bir, iki ve üç soklu), diskli pulluklar (tek, iki ve üç diskli)
2- Toprağı devirmeden işleyen aletler; Kültivatör, graham pulluğu, dip kazan
3- Toprağı karıştırarak, sathı işleyen aletler; Toprak frezeleri, rotovatör, diskaro,
gobldisk
4- El aletleri. Çapalar, belkürekler, tırmıklar, kazmalar
